Jaka umowa o praktyki studenckie lub staż?
Przedsiębiorcy mają do dyspozycji kilka rodzajów umów na podstawie których mogą zatrudnienić studenta lub absolwenta na praktyki lub staż. Strony umowy mogą wybrać następujące formy zatrudnienia:
- Umowa o praktyki absolwenckie
- Umowa zlecenie
- Umowa o organizację studenckich praktyk zawodowych
- Staż z Urzędu Pracy
- Wolontariat
W artykule poświęcimy uwagę trzem najpopularniejszym formom zatrudnienia praktykantów i stażystów, czyli: umowie o praktyki absolwenckie, umowie zlecenie, a także umowie o praktyki zawodowe.
Umowa o praktyki absolwenckie
Praktyka absolwencka to szczególnego rodzaju umowy, który ma na celu ułatwienie absolwentom uzyskania doświadczenia i nabycia umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy w przyszłości. Ten rodzaj umowy regulowany jest przez przepisy Ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich. Co do zasady do praktyk absolwenckich nie stosuje się przepisów kodeksu pracy, poza kwestiami dotyczącymi zasad niedyskryminacji, równego traktowania, wymiaru czasu pracy, czy odpoczynku.
Dla kogo umowa o praktyki absolwenckie?
Praktykę absolwencką może odbyć osoba, która ukończyła co najmniej gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30. roku życia.
Warunki formalne zawarcia umowy o praktyki absolwenckie
Umowa o praktykę absolwencką zawierana jest na piśmie i powinna określać w szczególności:
- rodzaj pracy, w ramach której praktykant ma uzyskiwać doświadczenie i nabywać umiejętności praktyczne;
- okres odbywania praktyki;
- tygodniowy wymiar czasu pracy w ramach praktyki;
- wysokość świadczenia pieniężnego, jeżeli praktyka ma być odbywana odpłatnie.
Praktyka absolwencka a wynagrodzenie
Praktyka absolwencka może być odbywana odpłatnie lub nieodpłatnie. Wysokość miesięcznego świadczenia pieniężnego nie może przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Ile trwa praktyka absolwencka?
Umowa absolwencka nie może być zawarta na okres dłuższy niż 3 miesiące. Tygodniowy wymiar pracy nie może przekraczać 40 godzin. Zawarcie kolejnej umowy pomiędzy praktykantem a tym samym podmiotem przyjmującym na praktykę jest możliwe tylko, gdy łączny okres nie przekroczy 3 miesięcy. W przypadku gdy praktyka odbywana jest:
- nieodpłatnie - umowa może być rozwiązana na piśmie w każdym czasie;
- odpłatnie - umowa może być rozwiązana na piśmie z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia.
Obowiązki praktykodawcy
Podmiot przyjmujący na praktykę zapewnia praktykantowi bezpieczne i higieniczne warunki odbywania praktyki, w tym - w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z odbywaniem praktyki - odpowiednie środki ochrony indywidualnej.
Po zakończeniu praktyki przyjmujący na praktykę ma obowiązek wystawienia (na wniosek praktykanta) zaświadczenia na piśmie o rodzaju wykonywanej pracy i umiejętnościach nabytych w czasie odbywania praktyki.
Praktyka absolwencka a status bezrobotnego
Praktykant, który zarejestrował się w urzędzie pracy jako bezrobotny, nadal może utrzymać ten status, mimo zawarcia z pracodawcą umowy o praktyki absolwenckie. W tym celu musi przedstawić w urzędzie pracy umowę o praktykę. Jeśli praktyka jest nieodpłatna lub wynagrodzenie nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę, to praktykant może nadal pobierać zasiłek dla bezrobotnych.
Praktyka absolwencka a ubezpieczenie
Zawarcie umowy o praktyki absolwenckie nie wiąże się z ubezpieczeniem zdrowotnym i społecznym u pracodawcy. Wyłącznym obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie ubezpieczenia wypadkowego. Jednakże jeżeli praktykę absolwencką podejmuje osoba zarejestrowana jako bezrobotna w urzędzie pracy, nie traci ona prawa do ubezpieczenia. Warto też pamiętać, że jeżeli praktykant ma status studenta to co do zasady powinien być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego przez swoją uczelnie.
Od 1 stycznia 2021 roku zerowy PIT dla młodych dotyczy również praktyk absolwenckich i stażu uczniowskiego. Dotyczy to przychodów uzyskanych najwcześniej od 1 stycznia 2021 roku.
Umowa zlecenie na praktyki lub staż
Bardzo często studenci sami znajdują oferty praktyk albo stażu i odbywają je na podstawie umów cywilnoprawnych, jak chociażby umowa zlecenie. Przez umowę zlecenie należy rozumieć zobowiązanie jednej osoby (zleceniobiorcy) do wykonania określonej czynności dla innego podmiotu (zleceniodawcy), na warunkach określonych w umowie. Dla takich umów zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego, a nie kodeksu pracy. Stąd też w tym przypadku nie przysługują ustawowe uprawnienia dotyczące urlopu czy okresu wypowiedzenia. Tego typu postanowienia należy sobie samemu wynegocjować.
Umowa zlecenie może być zarówno płatna, jak i bezpłatna. Jak wynika z przepisów kodeksu cywilnego, rozwiązanie umowy zlecenia może nastąpić niezależnie od czasu, na jaki została ona zawarta. To oznacza, że po wypowiedzeniu umowa wygasa ze skutkiem natychmiastowym. Jednak strony mogą umieścić w umowie szczególne postanowienia dotyczące okresu wypowiedzenia.
Jeśli praktykant ma jeszcze status studenta i nie ukończył 26. roku życia wówczas nie ma konieczności opłacania za niego składek ZUS, ponieważ jest on z nich zwolniony. To samo dotyczy ubezpieczenia zdrowotnego.
Pamiętać należy jednak o konieczności stosowania minimalnej stawki godzinowej, która w 2021 roku wynosi 18,30 zł brutto i jest powiązana z kwotą ustawowego minimalnego wynagrodzenia, które obecnie wynosi 2800 zł brutto.
Umowa zlecenie korzysta z zerowego PIT-u dla osób, które nie ukończyły 26. roku życia.
Umowa o organizację studenckich praktyk zawodowych
W tym przypadku praktyki odbywane są w ramach umowy (porozumienia) zawartej pomiędzy uczelnią wyższą, a podmiotem który przyjmuje na praktyki (zazwyczaj trwają krócej niż praktyki absolwenckie i muszą być ściśle związane z kierunkiem kształcenia). Praktykanta na praktykę kieruje jego macierzysta. Pozwala ona na zaliczenie praktyk przewidzianych programem studiów, dlatego zakres praktyk powinien odpowiadać programowi studiów.
W umowie określa się program praktyk i wyznacza opiekuna. Pracodawca zobowiązuje się do zapewnienia praktykantowi odpowiedniego stanowiska pracy i sprawowania nadzoru nad właściwym wykonywaniem praktyk.
Najczęściej taka umowa ma charakter nieodpłatny, co oznacza że praktykant nie otrzymuje wynagrodzenia. Zazwyczaj jest on także zobowiązany do wykupienia ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW), choć często obowiązek ten realizowany jest przez uczelnię.
