Praca jako kryminolog – zarobki, obowiązki i niezbędne wykształcenie
Co to jest kryminologia i czym się różni od kryminalistyki?
Kryminologia to interdyscyplinarna nauka badająca wszystko, co związane ze zjawiskiem przestępczości. Dotyczy to zarówno kwestii pojedynczych lub seryjnych zbrodni, jak i ogólnej analizy zjawiska z różnych perspektyw – historycznej, socjologicznej, prawnej i nie tylko. W skład kryminologii wchodzi także kryminalistyka, czyli nauka zajmująca się praktycznym wykrywaniem przestępców. Ma ona znacznie węższy zakres, a jej celem jest przygotowanie do pracy przyszłych techników kryminalistyki oraz prowadzenie badań nad nowymi sposobami uzyskiwania dowodów oraz poszlak. Zdarza się, że kryminolodzy specjalizują się w kryminalistyce, ale mimo wszystko z założenia posiadają oni znacznie szerszy zakres wiedzy, co przekłada się też na większe możliwości podjęcia pracy.
Czym zajmują się kryminolodzy?
Kryminolodzy analizują różne zjawiska związane z przestępczością. Zastanawiają się nad tym, skąd bierze się przestępstwo i proponują konkretne rozwiązania mające na celu usprawnić system sprawiedliwości. Ich praca naukowa często ma silnie socjologiczne zacięcie oraz mocno teoretyczny charakter. Ponadto kryminolodzy badają konkretne kwestie związane z przestępczością, np. na szczeblu samorządu lokalnego czy regionalnych wydziałów policji lub innych służb. Na podstawie tych raportów są następnie podejmowane decyzje dotyczące m.in. prewencji konkretnych rodzajów przestępstw. Wykorzystuje je się też do analizy społecznych kosztów łamania prawa, co pozwala na tworzenie strategii mających na celu minimalizację szkód wywoływanych przez przestępstwa. Wreszcie kryminolodzy badają ogólne i konkretne zachowania przestępców oraz kwestie związane z ich resocjalizacją oraz perspektywami socjalnymi.
Jak widać zakres zainteresowań zawodowych kryminologa jest niezwykle szeroki, przez co duże znaczenie ma specjalizowanie się w konkretnym rodzaju przestępczości, np. przestępczości gospodarczej czy przestępczości zorganizowanej. Niektórzy kryminolodzy posiadają także specjalistyczne wykształcenie psychologiczne, dzięki czemu zajmują się bezpośrednim kontaktem z przestępcami, przygotowywaniem profili psychologicznych sprawców i pomocą w przesłuchaniach podejrzanych oraz świadków.
Jak zostać kryminologiem?
By zostać kryminologiem należy uzyskać dyplom z zakresu kryminologii. Polskie uczelnie oferują studia kryminologiczne I oraz II stopnia (odpowiednio trzy- i dwuletnie), których absolwenci uzyskują tytuł zawodowy licencjata lub magistra. Pracę jako kryminolog można uzyskać już po ukończeniu I stopnia studiów, ale wielu pracodawców, a w szczególności instytucje publiczne, preferują kandydatów z tytułem magistra. Zważywszy na niezwykle szeroki zakres wiedzy wymagany od kryminologów, ukończenie studiów drugiego stopnia znacząco podnosi zakres kompetencji zawodowych i jest niezwykle przydatne przy dalszym rozwoju kariery.
Praca jako kryminolog w policji i służbach
Absolwenci kryminologii mogą szukać pracy przede wszystkim w instytucjach publicznych, w tym w policji oraz pozostałych formacjach mundurowych zajmujących się egzekwowaniem prawa (Żandarmeria Wojskowa, Straż Graniczna, Służba Więzienna), służbach specjalnych (przykładowo Centralne Biuro Antykorupcyjne zatrudnia kryminologów specjalizujących się w przestępczości gospodarczej), ale też sądach czy zakładach karnych lub resocjalizacyjnych. Charakter obowiązków zawodowych zależy od konkretnego stanowiska oraz rodzaju instytucji. Przykładowo kryminolog zatrudniony przez Żandarmerię Wojskową będzie zajmował się przestępstwami w wojsku, a kryminolog pracujący dla zakładu karnego powinien specjalizować się w zagadnieniach związanych z resocjalizacją więźniów.
Praca jako kryminolog prowadzący badania naukowe
Część kryminologów decyduje się na kontynuowanie kariery akademickiej i prowadzenie badań naukowych dotyczących przestępczości. Osoby planujące taką ścieżkę kariery powinny charakteryzować się wiedzą z pokrewnych nauk (np. z socjologii) oraz konkretnymi zainteresowaniami badawczymi, pozwalającymi na samodzielne prowadzenie badań. Alternatywnie kryminolodzy mogą szukać zatrudnienia w organizacjach pozarządowych – wiele z nich potrzebuje osób z wykształceniem kierunkowym, których zadaniem jest przeprowadzanie analiz czy przygotowywanie raportów na temat przestępczości.
Ile zarabia kryminolog?
Wysokość zarobków kryminologa zależy przede wszystkim od doświadczenia oraz posiadanego tytułu lub stopnia naukowego. Dominującą formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Średnie zarobki kryminologów w Polsce to ok. 5000 złotych brutto miesięcznie, a najczęściej wskazywane widełki zarobków to 4000-6000 złotych brutto. Wyższe wynagrodzenia są oferowane w sektorze prywatnym, natomiast kryminolodzy pracujący dla instytucji publicznych mogą liczyć na stabilną posadę oraz większe możliwości rozwoju kariery. Ponadto wielu kryminologów prowadzi działalność dydaktyczną zapewniającą dodatkowe przychody. Jest to np. przygotowywanie i prowadzenie szkoleń dla funkcjonariuszy służb mundurowych. Dominującą ścieżką kariery kryminologów jest jednak praca w instytucjach państwowych zajmujących się problematyką przestępczości.
