Jak zmotywować się do nauki?

Czemu motywacja do nauki często znika lub jest nieosiągalna?

Często ciężko jest się zmotywować do nauki ze względu na specyficzny sposób funkcjonowania mózgu. Często oszczędza on energię w celu lepszego wykorzystania jej w sytuacjach zagrożenia ze względu na czasy, w których ewoluował – w czasach, w których ludzie polowali i często niedojadali. Szczególnie często dotyczy to w przypadku odpoczynku kory przedczołowej, której zadanie polega na zdobywaniu i przetwarzaniu informacji. Oglądanie filmów lub seriali angażuje płat potyliczny, który związany jest z przetwarzaniem informacji wzrokowych, co zużywa mniej zasobów energetycznych organizmu, niż przetwarzanie informacji z użyciem kory przedczołowej. Interakcja z innymi osobami za pomocą Internetu często dostarcza więcej przyjemności, niż nauka ze względu na działanie ośrodków związanych z przetwarzaniem emocji. Gdy mózg ma do wyboru wykorzystanie zasobów energetycznych na naukę a wykonywanie łatwej czynności, niewymagającej zużycia dużej ilości energii, zawsze wybierze czynność łatwiejszą. Z tego powodu trudno jest się zmotywować do nauki. Jednak dzięki wypracowaniu odpowiednich nawyków, mózg będzie preferował prawie zawsze wykonywanie czynności pochodzących z nawyków, ponieważ są bardziej korzystnie energetycznie, niż w przypadku robienia innych czynności.

Mózgowi często należy pomóc w odnalezieniu odpowiedniej drogi, by zmotywować się do nauki. Dzięki niektórym sposobom można oszukać mózg i przekonać go, by motywacja wzrosła. Często w przypadku wyrobienia sobie nawyków, nauka staje się z tygodnia na tydzień coraz łatwiejsza aż w końcu dzień nie mógłby istnieć bez okresu spędzonego na nauce.

Sposoby na radzenie sobie z brakiem motywacji i efektywną naukę

Należy odkryć, dlaczego odkładana jest nauka – jest to pierwszy krok do uzyskania motywacji, polegającej na zrozumieniu, czym jest spowodowane zwlekanie. Często spowodowana jest brakiem wiary w swoje umiejętności (przekonanie, że praca domowa jest zbyt trudna czy przeświadczenie, że i tak nie ma odpowiednio dużo czasu na dobre nauczenie się), nudny temat czy przytłoczeniem trudnością lub dużą ilością zadań. Czasami może być to wyraz buntu przeciwko rodzicom czy czekanie na odpowiedni moment na rozpoczęcie (np. rozpoczynanie nauki od pełnej godziny, a gdy jest parę minut po – odkładanie nauki na kolejną pełną godzinę). Należy poświęcić czas na zastanowienie się nad powodem odkładanej nauki, co umożliwi identyfikację problemu i łatwiejszym doborem następnych kroków, które pomogą w odzyskaniu motywacji.

W przypadku natłoku ilości lub trudności zadań, warto jest podzielić naukę na etapy. Każde większe zadanie należy podzielić na mniejsze etapy, których suma spowoduje, że zadanie zostanie wykonane lub rozwiązane. Należy zaplanować, ile etapów zostanie zrealizowanych w danym dniu, dzięki czemu zadanie nie straszy swoją objętością czy trudnością, a występuje w formie możliwych do zrealizowania fragmentów. Fragment może polegać na przeczytaniu rozdziału książki, rozwiązaniu pięciu zadań lub znalezieniu w Internecie paru artykułów źródłowych.

Ważne jest wypracowanie nawyku nauki. Dzięki systematycznej nauce i wytworzeniu sobie nawyku, w danym okresie nauki zawsze będzie obecna motywacja, szczególnie jeśli jest poparta nagrodami. Czasem nawyki są tak silne, że trudno jest przejść w tryb relaksu bez okresu nauki. Ważne przy tym punkcie jest ustalenie harmonogramu nauki, który pomoże trzymać się określonych pór. Ważna jest systematyczność i regularność, dzięki której po ok. 20-30 dniach zostanie wypracowany nawyk przynoszący właściwe efekty.

Należy określić, jaki jest powód do nauki. Jest to jeden z najlepszych sposobów, który motywuje do nauki. Jasne określenie celów i powodów, dla których należy się uczyć sprawia, że pojawia się prawdziwa motywacja do zdobywania wiedzy. Nigdy nie osiągnie się stanu prawdziwej motywacji, gdy nie będzie wiadomo, jaki jest cel. Należy stworzyć listę powodów, dla których warto osiągać dobre wyniki w nauce, która odpowiada na pytania „po co i dlaczego się uczę?” oraz „co mi da w przyszłości nauka i edukacja?”. Przykładowe powody:

· Chęć dowiedzenia się więcej i rozwijania się

· Rozwinięcie nawyku dążenia do doskonałości

· Osiągnięcie większego skupienia i zdyscyplinowania

· Chęć dostania się do dobrej szkoły lub uczelni

· Chęć szybkiego wspinania się po drabinie kariery zawodowej

· Zapewnienie tego, co najlepsze rodzinie w przyszłości

· Uświadomienie sobie, że dało się z siebie wszystko

· Chęć życia bez żalu

Każdy powinien stworzyć własną listę powodów, która będzie spisem indywidualnych argumentów stojących za regularną nauką. Należy ją położyć na biurku (lub w innym miejscu przeznaczonym do nauki) w widocznym miejscu, a w przypadku braku motywacji – przeczytać ją jeszcze raz.

Częstym problemem jest przeświadczenie, że dany temat jest nudny i do niczego nieprzydatny. Można wtedy skorzystać ze sposobów, które uczynią go tematem interesującym. Jeśli zostaną zadane właściwe pytania, każdy temat może stać się ciekawy. Należy zadać sobie pytanie: „czy temat jest naprawdę nudny, czy może zamknąłem na niego umysł?”. Często działa zadanie takich pytań, jak:

· Kiedy opracowano daną technikę lub teorię?

· Kto ją opracował? Kim jest ta osoba i czym jeszcze się zajmuje?

· Jaki problem został rozwiązany dzięki wprowadzeniu tej techniki lub teorii?

· Jak wyglądał świat przed i po wprowadzeniu danego zagadnienia?

· Jak zmieniłby się obecny świat, gdyby ta teoria lub technika nie została wprowadzona?

W celu zwiększenia motywacji do nauki, należy również zrozumieć temat, a nie jedynie go zapamiętać. W przypadku „wkuwania na blachę” spada ilość motywacji i chęci przeznaczenia energii na naukę w przyszłości, bo jest to metoda nieprzyjemna i wymagająca dużych nakładów energetycznych. W przypadku zrozumienia tematu, zapamiętywany jest on na dłużej, a także nauka staje się przyjemniejsza. Wymaga umiejętności wyciągania wniosków i przewidywania lub konstruowania wyjaśnień. Samo zrozumienie tematu i umiejętność przekazania go w sposób ciekawy innym osobom jest bardziej satysfakcjonujące od samego zapamiętania, dlatego jest bardziej motywujące.

Nie należy oczekiwać, że motywacja będzie dostępna przez cały czas. Nie należy również liczyć na to, że będzie ona obecna podczas całego cyklu nauki, a najlepszym sposobem na radzenie sobie z brakiem motywacji jest zaprzestanie oczekiwania, że będzie ona obecna przez cały czas. Należy wprowadzić rutynę i wypracować odpowiednie nawyki, które są związane z nauką. Czasami motywacji po prostu nie ma, a dzięki wypracowanym nawykom i rutynie będzie możliwe wykonywanie pracy w sposób podobnie efektywny, co w przypadku bycia zmotywowanym.

Ważne są ćwiczenia dla mózgu. Należy rozwijać swoje zdolności koncentracji, konsekwentnie dążąc do celu i czyniąc stopniowe postępy. Można to zrobić za pomocą rozważania trudnych problemów, czytania, rozwiązywania zagadek czy prowadzenia dzienników. Im większa różnorodność ćwiczeń, tym silniejszy i elastyczniejszy stanie się mózg. Trzeba jednak pamiętać o części odpoczynku i relaksacji, należy spać odpowiednią ilość godzin (co najmniej 8 godzin, często w przypadku osób uczących się należy spać 9-10 godzin w nocy) oraz odpowiednio się odżywiać (mózg potrzebuje kwasów tłuszczowych, by dobrze funkcjonować, często pochodzą one z awokado, orzechów i ryb, można również wspomóc mózg poprzez jedzenie jagód i borówek, pestek, owoców, warzyw oraz gorzkiej czekolady).

Często w przypadku odzyskania motywacji do nauki warto jest wyjść z domu. Zmiana otoczenia sprawia, że wiedza jest lepiej przyswajalna i mózg staje się bardziej pobudzony ze względu na nowe miejsce. W przypadku wyjścia do biblioteki w celu nauki bez zabrania telefonu często nie ma innego wyjścia i mózg sam motywuje się do nauki.

Sposoby na efektywną naukę

Tworzenie map myśli jest jednym ze sposobów nauki, który często daje bardzo dobre efekty. Pozwala na naturalne naśladowanie sposobu funkcjonowania mózgu i systemu pamięciowego, dzięki czemu nauka staje się przyjemniejsza i łatwiejsza. Naśladuje, w jaki sposób mózg przetworzył i zorganizował informacje na dany temat, a dzięki niej możliwe jest łatwiejsze dostrzeżenie powiązań pomiędzy informacjami, co powoduje głębsze zrozumienie tematu. Do jej stworzenia można użyć nawet zwykłej kartki i ołówka, można ją wykonać również za pomocą różnych aplikacji. Często warto używać kolorów, które pomogą mózgowi rozróżnić, które informacje pasują do omawianej „gałęzi” mapy myśli.

W przypadku chęci głębszego zrozumienia tematu i upewnienia się, że jest on opanowany, warto przedstawić mini-prezentację swoim przyjaciołom lub krewnym, dzięki czemu można wyszukać luki w sposobie rozumowania. Jednym z powodów braku motywacji jest również brak możliwości dzielenia się wiedzą z innymi i nauka w samotności. Przedstawienie wiedzy bliskiej osobie umożliwia nie tylko poukładanie myśli, ale również zobaczenie, że nauka przynosi efekty, szczególnie po zobaczeniu błysku zainteresowania w oczach słuchacza. Może się on również podzielić swoją wiedzą, przemyśleniami i spostrzeżeniami na dany temat, a także zadawać pytania, które często wymagają pogłębienia wiedzy. Ten sposób motywacji jest bardzo efektywny, szczególnie jeśli jest przeprowadzany regularnie.

Istnieje również technika nazywana Techniką Pomodoro, która polega na użyciu minutnika (nazwa techniki pochodzi od kształtu minutnika, którego posiadał twórca metody – był on w kształcie pomidora). Dzięki używaniu minutnika można lepiej się skoncentrować i pilnować odpowiednich odstępów czasowych. Polega na 25 minutach pracy nad danym zadaniem i wstrzymaniu pracy przy alarmie minutnika. Umieszczany jest znacznik na danej stronie/kartce papieru, a w przypadku mniejszej ilości znaczników kontrolnych, niż cztery, należy zrobić sobie przerwę na 3-5 minut i następnie powtarzany jest cykl. Po postawieniu czterech znaczników, należy zrobić sobie 15-30 minut dłuższej przerwy, a następnie narysować linię idącą przez cztery znaczniki w celu rozpoczęcia liczenia ich od nowa.

Nauka w grupie dostarcza informacji zwrotnej i ułatwia tworzenie wartościowych notatek dzięki komentarzom i informacjom udostępnianych przez inne osoby. Często również motywuje do zdobycia wiedzy. Należy zdobyć odpowiednie osoby do grupy, które powinny być kompetentne, ambitne i zmotywowane. Dobrym pomysłem jest również nauka, gdzie istnieje jedna lub dwie osoby będące znawcami danego tematu i część osób w ogóle go nie znających – dzięki temu, znawcy mogą powtórzyć swoją wiedzę i dojść do nowych wniosków, a także powtórzyć swoją wiedzę, a osoby niedoświadczone mogą zdobyć rzetelną i przekazaną w odpowiedni sposób wiedzę. Grupa nie powinna liczyć więcej, niż cztery osoby, ponieważ przy większych grupach pojawia się rozproszenie. Każdemu w grupie nadane jest poczucie odpowiedzialności, można również porównać swoje notatki z notatkami innych osób.

Wejście w przyjacielską rywalizację ze znajomymi również jest jedną z metod motywacyjnych. Codzienne pytanie siebie nawzajem, ile materiału zostało przyswojonego i czy druga strona osiągnęła swój plan na dany dzień pomaga w dopingowaniu się w nauce. Dzięki temu pojawia się motywacja w celu osiągnięcia lepszych wyników, jednak rywalizacja musi być przeprowadzana szczerze i z pełnym zrozumieniem materiału, nie w przypadku uczenia się „na blachę” wszystkiego, co jest dostępne w notatkach.

Warto jest uczynić naukę aktywną, nie pasywną – należy przetworzyć i opracować informacje, które należy zapamiętać i zrozumieć. Pasywne uczenie się polega na wielokrotnym odtwarzaniu tych samych informacji, które trzeba zapamiętać, opiera się na założeniu, że wystarczy ponownie przejrzeć notatki lub wysłuchać wykładu, by przyswoić informacje. Nauka aktywna jest sposobem przetwarzania informacji, która polega na odpowiadanie na pytania:

· Co to jest?

· Co to oznacza?

· Jaka jest?

· Jakie funkcje pełni?

· Na czym polega?

· Co może wyjaśnić?

· Dlaczego?

· Jakie ma znaczenie?

· Z czego wynika?

Warto znajdować zastosowania nowego tematu we własnym życiu i wykonywanie studium przypadku, w którym nowe pomysły i teorie są umieszczane w określonym kontekście. Przeglądanie i komentowanie prac znajomych może wspomóc proces zapamiętywania ze względu na poszukiwanie luk w rozumowaniu czy problemów, które nie zostały poruszone. Można również myśleć o nowych możliwościach zastosowania danego tematu w celu rozwiązania kolejnych problemów, często jest to element pracy grupowej.

Jak ważna jest organizacja dnia i etapy relaksu dla efektywności nauki?

Motywację wspomaga organizacja czasu pracy. Stworzenie harmonogramu nauki wpływa na poczucie kontroli i zaangażowanie, dzięki czemu odczuwalna jest motywacja. Dobrym pomysłem jest stworzenie dla każdego przedmiotu listy zadań, które należy wykonać w celu przygotowania się do egzaminu, a następnie zaplanować godziny, które są przeznaczone na naukę. Warto wybierać bloki czasowe takie same dla każdego dnia, aby harmonogram był łatwy do zapamiętania i stał się rutyną. Mniej więcej tydzień przed egzaminem należy ocenić postęp zdobytej wiedzy w stosunku do wymagań, jakie stawia przed sobą test. Jeśli nie zostały lub nie zostaną one spełnione, należy dostosować swój harmonogram, często dodając do niego dodatkowe bloki czasowe przeznaczone na naukę.

Za każdym razem gdy realizowane są etapy nauki (jeden lub dwa), należy nagrodzić siebie krótkim okresem relaksu lub inną nagrodą. Jest to ważny element nauki etapowej, dzięki której zmienia się sposób myślenia. Zadanie nie istnieje jedynie w formie żmudnego obowiązku, który należy wykonać a chwilą, po której mózg będzie mógł odpocząć. Nagrody mają ogromną wartość w przypadku realizowania celów długoterminowych, dzięki nim wynagradzany jest wysiłek i zużyta energia poświęcona na naukę.

Warto się uczyćw krótkich seriach. Mózg nie jest przystosowany do przyswajania na raz bardzo dużej ilości informacji i często pod koniec nauki nowe zagadnienia nie wchodzą do głowy, a te poruszane na początku są zapominane. Nauka rozłożona w czasie polega na stworzenie trwałych śladów pamięciowych w mózgu – by wspomnienia (tworzenie nowych połączeń między neuronami) zostały utrwalone, niezbędny jest etap niewzbudzania neuronów przez pewien czas, by nie doszło do zakłóceń. Krótkie cykle nauki pozwalają neuronom uformować nowe wspomnienia i poukładać zdobytą wiedzę.

W przypadku okresu intensywnej nauki, należy również zaplanować czas na relaks i na ćwiczenia. Relaks konieczny jest w celu odzyskania energii, dzięki czemu po powrocie do nauki można uczyć się efektywniej i zapamiętywać więcej. System pamięciowy potrzebuje czasu, by utrwalić zdobyte informacje na dłużej, dlatego należy wykonywać przerwy pomiędzy sesjami nauki. W przypadku ćwiczeń fizycznych, pomagają one dotlenić mózg i sprawić, że wysyłana do niego jest większa ilość składników odżywczych, co pomaga w myśleniu i koncentracji. Proces ten wspomaga aktywność aerobowa, czyli pływanie, bieganie czy skakanie na skakance. Należy przeznaczyć na ćwiczenia co najmniej 20-30 minut codziennie. Badania pokazują, że krótkie okresy lekkich ćwiczeń bezpośrednio po nauce poprawiają zdolność przypominania zdobytych informacji.