Czym jest giełda?
Giełda to miejsce, gdzie można kupić oraz sprzedać określone towary, usługi lub aktywa. Co ciekawe, wcale nie muszą to być akcje przedsiębiorstw – istnieją różne rodzaje giełd, w tym:
- giełdy towarowe.
- giełdy usługowe,
- giełdy usług finansowych.
Do tej ostatniej grupy zaliczamy najbardziej znane giełdy takie jak nowojorskie NYSE (New York Sotck Exchange), londyńskie LSE (London Stock Exchange) czy warszawskie GPW (Giełda Papierów Wartościowych). Niemal każdy kraj świata ma własną giełdę finansową, a wiele z nich ma co najmniej kilka giełd towarowych lub usługowych. W niniejszym tekście skupimy się na giełdach usług finansowych – w końcu to właśnie na nich można zainwestować!
Co istotne, giełdą często określa się też instytucje zarządzające danym rynkiem. Przykładowo warszawska Giełda Papierów Wartościowych jest prowadzona przez spółkę akcyjną o takiej samej nazwie. Gdy media informują o tym, że giełda zawiesiła obrót akcjami jakiejś spółki, to mają na myśli działania podjęte przez instytucję zarządzającą rynkiem giełdowym, a nie sam rynek.
W co można zainwestować na giełdzie?
Dzięki giełdzie inwestorzy mogą w łatwy sposób kupić oraz sprzedać różne rodzaje aktywów, w tym:
- akcje spółek,
- obligacje państwowe,
- obligacje korporacyjne,
- jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych,
- jednostki uczestnictwa funduszy ETF,
- inne instrumenty finansowe, w tym derywaty takie jak kontrakty futures.
Wyjaśnijmy pokrótce, na czym polega inwestowanie w każdy z wymienionych rodzajów aktywów.
Inwestowanie w akcje
Po zakupie akcji spółki akcjonariusz staje się jej współwłaścicielem i zyskuje różne prawa, w tym prawo do dywidendy oraz prawo do głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Można nimi dowolnie handlować, ale wymaga to dużo zachodu – stąd właśnie powstały giełdy ułatwiające kupno oraz sprzedaż akcji firm, które są na nich notowane.
Na inwestowaniu w akcje zarabia się dwojako. Po pierwsze, sprzedając akcje po kursie wyższym niż w momencie zakupu – o ile ich wartość faktycznie urosła, a nie spadła. Po drugie, akcjonariusze mogą otrzymać dywidendy, czyli część zysku spółki. Jednak nie wszystkie firmy je wypłacają, a ich wysokość rzadko kiedy przekracza dwa-trzy procent cen akcji.
Inwestowanie w obligacje państwowe i korporacyjne
Obligacje to papiery dłużne – ich emitent zobowiązuje się, że po upływie określonego czasu wypłaci obligatariuszowi pożyczoną sumę powiększoną o zysk. Po ten sposób finansowania sięgają głównie państwa, ale też firmy prywatne, w tym duże korporacje.
Rentowność obligacji zależy od wiarygodności emitenta. W przypadku obligacji bogatych państw zachodnich, np. USA czy Wielkiej Brytanii, zysk będzie niewielki, ale niemal pewny. Państwa rozwijające się czy prywatne firmy z reguły zaoferują lepsze warunki, ale może się zdarzyć, że nie uregulują płatności w terminie. Zasadniczo obligacje państwowe i korporacyjne są mniej ryzykowną inwestycją niż akcje, ale zdarzają się od tego wyjątki.
Inwestowanie w fundusze inwestycyjne
Na giełdzie notowane są też fundusze inwestycyjne. Inwestują one pieniądze w imieniu ich klientów. Zatrudniają szereg analityków i ekspertów, dzięki czemu inwestor nie musi martwić się o wybór aktywów – wystarczy kupić jednostki uczestnictwa (czyli udziały w funduszu) i czekać na wypłatę dywidendy z osiągniętych zysków.
Fundusze inwestycyjne dzielą się ze względu na stopień ryzyka (konserwatywne, wyważone/średniego ryzyka, agresywne) oraz rodzaj branży czy aktywów, w które inwestują.
Inwestowanie w fundusze ETF
Fundusze ETF to specjalny rodzaj funduszy inwestycyjnych, które śledzą wybrany segment rynku. Przykładowo fundusz ETF oparty na WIG20 zyskuje i traci na wartości o tyle samo, o ile zmienia się wartość indeksu. Dzięki temu kupując jednostki uczestnictwa w funduszu ETF możemy w łatwy sposób zainwestować w wybrany segment gospodarki lub rodzaj aktywów, np. w indeksy giełdowe, całe sektory gospodarki, kryptowaluty, metale szlachetne czy towary.
Inwestowanie w inne instrumenty finansowe
Na giełdzie handluje się też innymi instrumentami finansowymi. Są to głównie tzw. derywaty, czyli instrumenty pochodne. Najpopularniejszym z nich są kontrakty futures, w którym kupujący i sprzedawca starają się przewidzieć cenę wybranego aktywu w przyszłości. Inwestowanie w zaawansowane instrumenty finansowe wymaga jednak dużej wiedzy – często tracą na nich nawet najbardziej doświadczeni inwestorzy. Początkujący powinni trzymać się od nich z daleka.
Co warto wiedzieć przed zainwestowaniem na giełdzie?
Istnieje kilka podstawowych reguł, które powinien znać każdy początkujący inwestor.
Po pierwsze, należy zawsze pamiętać, że inwestowanie wiąże się z ryzykiem utraty części lub nawet całości kapitału. Nie ma czegoś takiego jak pewne zyski, którymi często kuszą oszuści.
Po drugie, nie ma niczego złego w ryzykownych inwestycjach, o ile świadomie zarządzamy ryzykiem. Z reguły im większe ryzyko, tym większy potencjalny zysk.
Po trzecie, warto dywersyfikować inwestycje – to skuteczny sposób na zmniejszenie ryzyka.
Po czwarte, istnieją różne strategie inwestowania na giełdzie. Jeśli jedna z nich się nie sprawdza, zawsze można skorzystać z innej!
Ryzyko: kluczowy czynnik przy inwestowaniu na giełdzie
Ryzyko stanowi kluczowy czynnik przy inwestowaniu na giełdzie. Niestety nie da się go uniknąć – nawet w przypadku najbezpieczniejszych instrumentów finansowych (np. obligacje państw wysokorozwiniętych) można ponieść stratę, choć szansa na to jest niewielka, a wręcz minimalna. Należy być świadomym ryzyka inwestycji i zastanowić się, co jest ważniejsze: potencjał do osiągnięcia dużego zysku czy bezpieczeństwo. Znalezienie złotego środka między tymi wartościami to klucz do sukcesu podczas inwestowania na giełdzie!
Dywersyfikacja inwestycji: czym jest i dlaczego jest tak ważna?
Wspomnieliśmy już o dywersyfikacji, czyli podziale portfela na jak największą liczbę różnych inwestycji. To bardzo prosta i intuicyjna zasada – jeśli zainwestujemy wszystko w akcję spółki, która zbankrutuje, stracimy całość kapitału. Jeśli za te same pieniądze kupimy akcje dziesięciu różnych firm, stracimy tylko 10 proc. włożonych środków. Dywersyfikacja znacząco zmniejsza ryzyko, szczególnie jeśli połączy się ze sobą kilkanaście mniej i bardziej ryzykownych inwestycji.
Jak zacząć inwestować na giełdzie?
Dla wielu osób kupno i sprzedaż papierów wartościowych to czarna magia, ale tak naprawdę odpowiedź na pytanie jak zacząć inwestować na giełdzie jest bardzo prosta: wystarczy założyć konto maklerskie, wpłacić na nie środki i kupić akcje. To tyle!
Oczywiście wielu początkujących może mieć problem z wyborem konta maklerskiego oraz ze znalezieniem ciekawych akcji z dużym potencjałem do wzrostu. W obu przypadkach warto poprosić o pomoc banki.
Większość banków prowadzi domy maklerskie. Można w nich założyć specjalne konto maklerskie, na którym w łatwy i wygodny sposób inwestuje się na giełdzie. Niektóre banki umożliwiają też założenie rachunków inwestycyjnych powiązanych z osobistym kontem bankowym. Jak wybrać konto maklerskie i na co zwrócić uwagę? Czym różnią się między sobą oferty banków?
Jakie konto maklerskie wybrać?
Porównując ze sobą oferty rachunków maklerskich należy zwrócić uwagę na pobierane prowizje. Te są naliczane w przypadku każdej transakcji, a więc zarówno przy zakupie, jak i sprzedaży papierów wartościowych. To bardzo ważne, by sprawdzić nie tylko procent pobierany przez maklera, ale też minimalną kwotę prowizji– ta może znacząco zawyżyć koszt w przypadku mniejszych transakcji.
Warto też sprawdzić, czy dom maklerski nalicza roczną opłatę za prowadzenie rachunku. Dodatkowym bonusem jest też dostęp do ekspertyz i rekomendacji przygotowywanych przez analityków w banku, a także możliwość podejrzenia notowań giełdowych na żywo. Jednak w przypadku większości domów maklerskich za te usługi trzeba słono zapłacić – wielu początkującym inwestorom po prostu nie będzie się to opłacać.
Gdzie szukać porad inwestycyjnych?
Najprostszym sposobem na znalezienie wartościowych porad inwestycyjnych jest śledzenie domów maklerskich. Ich analitycy regularnie wydają prognozy i rekomendacje, w których oceniają wartość wybranych papierów wartościowych i zwracają uwagę na spółki z dużym potencjałem. Inspiracji można też szukać w mediach zajmujących się biznesem i ekonomią, a także u giełdowych wyjadaczy, choć tutaj należy zachować daleko idącą ostrożność – na początkujących inwestorów czyhają liczni oszuści i naciągacze.
Inwestowanie na giełdzie a podatki
Inwestując na giełdzie trzeba płacić podatki, choć dobra wiadomość jest taka, że Urząd Skarbowy pobiera je jedynie w przypadku osiągnięcia zysku. Co roku trzeba złożyć formularz PIT 38 zawierający wszystkie transakcje kapitałowe dokonane w poprzednim roku. Na szczęście większość pracy wykonuje za nas dom maklerski, który wystawia PIT-8C. Na jego podstawie wypełniamy i składamy deklarację PIT 38.
Jeśli osiągniemy zysk, to musimy zapłacić od niego podatek w wysokości 19 proc. zarobionej kwoty. Natomiast jeśli w danym roku straciliśmy, nie musimy płacić podatku, a część poniesionej straty możemy „przepisać” na przyszły rok.
Jakie są strategie inwestowania na giełdzie?
Istnieje szereg popularnych strategii inwestowania na giełdzie. Nie będziemy wchodzić w nadmierne szczegóły, ale większość strategii opiera się na jednym z dwóch odmiennych podejść do giełdy. Są to:
- analiza fundamentalna,
- analiza techniczna.
Wyjaśniamy, czym się one różnią od siebie i jakie zalety ma każde z tych podejść.
Czym jest analiza fundamentalna i jakie są jej zalety?
Analiza fundamentalna próbuje ustalić rzeczywistą wartość spółki. W jej trakcie sprawdza się sytuację finansową firmy, jej model biznesowy, ocenia potencjał do dalszych wzrostów, a następnie porównuje z aktualnym kursem. Jeśli ten jest niższy, niż być powinien, to spółka jest niedowartościowana i warto w nią zainwestować, bo prędzej czy później cena jej akcji wzrośnie. Spółek przewartościowanych należy rzecz jasna unikać.
Najważniejszą zaleta analizy fundamentalnej jest prostota. Nie zajmuje ona dużo czasu i przynosi doskonałe efekty, choć często trzeba na nie czekać długimi latami. To doskonała metoda dla osób, które myślą o długoterminowej inwestycji.
Czym jest analiza techniczna i jakie są jej zalety?
Analiza techniczna próbuje przewidzieć przyszłe ceny akcji spółki na podstawie zmian w jej kursie. W jej trakcie inwestor sprawdza, czy firma znajduje się w trendzie wzrostowym, spadkowym czy bocznym (spadki i wzrosty na przemian). Stara się też rozpoznać różne formacje, które mają świadczyć o zmianie trendu.
Analiza techniczna doskonale sprawdza się w przypadku inwestycji krótkoterminowych. Wymaga ona dużo czasu i wiedzy, ale pozwala osiągnąć szybkie zyski... lub równie szybkie straty.
Inwestowanie na giełdzie: porady dla początkujących
Na sam koniec przygotowaliśmy garść porad na początkujących, którzy dopiero chcą zacząć inwestowanie na giełdzie. Nie są to żelazne zasady, ale warto się ich trzymać, szczególnie na starcie przygody z graniem na giełdzie.
Po pierwsze, nie graj przeciwko trendowi, bo te rzadko kiedy się odwracają. Spółki w trendzie wzrostowym z reguły dalej będą rosnąć, i vice versa – spółki w trendzie spadkowym raczej stracą na wartości.
Po drugie, nie łap spadających noży, czyli nie kupuj akcji, gdy ich cena nagle spada o kilkanaście lub kilkadziesiąt procent. Czasami dzień później następuje korekta i wzrost cen akcji... Ale często są też dalsze, często nawet większe spadki. Strategia łapania spadających noży rzadko kiedy ma sens!
Po trzecie, korzystaj z opcji stop loss. To automatycznie wystawienie na sprzedaż akcji, gdy ich wartość przekroczy wybraną cenę. Stanowi świetne zabezpieczenie przed nadmiernymi stratami w przypadku nagłej korekty kursu.
Po czwarte, czytaj wiadomości i książki o giełdzie, a także regularnie śledź media branżowe. To najlepsze źródło aktualnych informacji. A przecież to właśnie wiedza jest najważniejsza do osiągnięcia sukcesu podczas inwestowania na giełdzie!
