Praca jako sędzia – kariera i zarobki

Czym zajmuje się sędzia?

Jest to prawnik, który sprawuje wymiar sprawiedliwości. Najprościej mówiąc, sędzia rozstrzyga sprawy kierowane do sądów, w szczególności z zakresu prawa cywilnego, karnego, ale również administracyjnego.

Miejscem pracy sędziego jest sąd rejonowy, okręgowy albo apelacyjny (sędziowie sądów powszechnych) albo wojewódzkie sądy administracyjne (sędziowie sądów administracyjnych), a tam dany wydział dedykowany danemu obszarowi prawnemu (np. cywilny, karny).

Jak zostać sędzią?

Do wykonywania tego zawodu, oprócz ukończenia wyższych magisterskich studiów prawniczych, konieczne jest odbycie 3-letniej aplikacji sędziowskiej, pomyślne zdanie egzaminu oraz powołanie. Sędzią sądu powszechnego jest bowiem osoba powołana na to stanowisko przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, która złożyła ślubowanie wobec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto:

· posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych, a także nie był prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe,

· jest nieskazitelnego charakteru,

· ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł zawodowy magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,

· jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

· ukończył 29 lat,

· złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,

· zajmując stanowisko asesora sądowego, pełnił obowiązki sędziego co najmniej przez trzy lata.

Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany sędzia sądu rejonowego oraz sędzia wojskowego sądu garnizonowego, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu rejonowego lub sędziego wojskowego sądu garnizonowego lub na stanowisku prokuratora.

Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego lub sądu wojskowego, który posiada co najmniej dziesięcioletni okres pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora.

Co to jest aplikacja sędziowska?

Aplikacja sędziowska przypomina studia i trwa 36 miesięcy. Prowadzona jest przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury i uregulowana została w ustawie o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury.

Jej celem jest przygotowanie do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu sędziego. W trakcie aplikacji sędziowskiej i aplikacji prokuratorskiej aplikanci odbywają zajęcia w Krajowej Szkole oraz praktyki zgodnie z programem aplikacji.

Nabór na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską odbywa się w drodze konkursu składającego się z 2 etapów:

1) testu sprawdzającego wiedzę z poszczególnych dziedzin prawa,

2) pracy pisemnej sprawdzającej umiejętności dokonywania wykładni i stosowania prawa, stosowania argumentacji prawniczej oraz kwalifikowania stanów faktycznych do zakresów właściwych norm prawnych.

Do drugiego etapu konkursu zostają dopuszczeni kandydaci, stosownie do liczby uzyskanych punktów, w liczbie odpowiadającej sumie dwukrotności limitów przyjęć na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską w danym roku.

Aplikantem aplikacji sędziowskiej albo aplikacji prokuratorskiej może zostać osoba:

· która posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

· która nie ukończyła w dniu przeprowadzenia pierwszego etapu konkursu 35. roku życia,

· która posiada nieposzlakowaną opinię,

· która nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,

· która ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł zawodowy magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,

· której stan zdrowia pozwala na pełnienie obowiązków sędziego albo prokuratora.

Co istotne, aplikant nie może podejmować zatrudnienia lub zajęcia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym oraz zajęcia o charakterze naukowym, dydaktycznym lub publicystycznym, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia lub zajęcia nie przeszkadza w wykonywaniu obowiązków aplikanta. Możliwości zarobkowania są jak widać ograniczone, natomiast, Dyrektor Krajowej Szkoły przyznaje aplikantowi, na jego wniosek, stypendium na czas odbywania aplikacji.

Po ukończeniu aplikacji następuje egzamin sędziowski. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu sędziowskiego jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk objętych programem aplikacji.

Dla kogo jest ten zawód?

Zawód sędziego wymaga na pewno solidnego wykształcenia, uczciwości, dokładności i umiejętności logicznego myślenia. Istotna jest również umiejętność analizy i syntezy dużej ilości informacji. Jednym z formalnych wymogów, oprócz wykształcenia, jest nieskazitelny charakter. Ponadto, powinien w służbie i poza służbą strzec powagi stanowiska sędziego i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności sędziego lub osłabiać zaufanie do jego bezstronności. Naturalnie, sędzia jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na swój urząd, poza jawną rozprawą sądową.

Bardzo istotna jest zatem chęć nieustannego rozwoju i nauki. Jest to spowodowane często zmieniającymi się przepisami prawa, ale także ustawowym obowiązkiem podnoszenia kwalifikacji, co implikuje potrzebę ciągłego rozwijania swoich kompetencji,

Ile zarabia sędzia?

Wysokość wynagrodzenia sędziów, zajmujących równorzędne stanowiska sędziowskie, różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje.

Podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego. Wynagrodzenie sędziów różnicuje ponadto dodatek za długoletnią pracę, wynoszący, począwszy od szóstego roku pracy, 5% wynagrodzenia zasadniczego i wzrastający po każdym roku o 1%, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Poza pracą sędziego, możliwości zarobkowania są dla niego ograniczone. Sędzia nie może bowiem podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziego.

Sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego.

Zatem, Sędzia nie może również :

· być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego,

· być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni,

· być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą,

· posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego,

· prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Szczególna pozycja sędziego

To co wyróżnia sędziego spośród innych zawodów prawniczych jest to, że nie może on być zatrzymany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego. Nie dotyczy to zatrzymania w razie ujęcia sędziego na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Do czasu wydania uchwały zezwalającej na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej wolno podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki. Z kolei za wykroczenie sędzia odpowiada tylko dyscyplinarnie.