Praca jako radca prawny – zawód, kariera, zarobki

Czym zajmuje się radca prawny?

Jest to prawnik, który świadczy pomoc prawną, czyli udziela porad i konsultacji prawnych, występuje przed sądami i urzędami, sporządza opinie prawne, a także opracowuje projekty aktów prawnych lub umów. Co do zasady, jego miejscem pracy jest kancelaria radcy prawnego, którą może prowadzić samodzielnie lub z innymi osobami (radcami prawnymi, adwokatami) w formie spółek osobowych (np. spółka jawna, spółka partnerska). Spotkać go możemy również w podmiotach gospodarczych, gdzie pełni rolę prawnika wewnętrznego, tzw. in-house. Może być również zatrudniony w ramach umowy o pracę.

Studia prawnicze nie są nastawione na specjalizację, natomiast bardzo często praktyka wymusza, by bliżej zaznajomić się z różnymi gałęziami prawa. Spora część radców prawnych obsługuje biznes, co wymaga bardzo dobrej orientacji w przepisach prawa cywilnego, handlowego i gospodarczego. Niektórzy z nich mają do czynienia z obsługą administracji publicznej, co powoduje, że konieczne jest przyswojenie prawa i postępowania administracyjnego. Możliwości specjalizacji jest tyle, ile gałęzi prawa. Bardzo duże zapotrzebowanie obserwuje się również w obszarze prawa własności intelektualnej, nowych technologii czy ochrony danych osobowych. Młody radca, który rozkręca swoją kancelarię często łapie każde zlecenie, natomiast z czasem, w miarę budowania marki, ma szansę na ich selekcję pod kątem specjalizacji. Dlatego, jeśli chcemy od początku skupić się na danym obszarze, warto poszukać pracy w kancelarii, która się w nim specjalizuje albo posiada w strukturach odpowiedni zespół zajmujący się danymi zagadnieniami (np. zespół prawa nowych technologii, zespół prawa nieruchomości, czy prawa ochrony danych osobowych).

Jak zostać radcą prawnym?

Do wykonywania tego zawodu, oprócz ukończenia wyższych magisterskich studiów prawniczych, konieczne jest odbycie 3-letniej aplikacji radcowskiej, pomyślne zdanie egzaminu oraz uzyskanie wpisu na listę radców prawnych. Na listę radców prawnych, zgodnie z ustawą o radcach prawnych, może być wpisany ten, kto:

· ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Polsce,

· korzysta w pełni z praw publicznych,

· ma pełną zdolność do czynności prawnych,

· jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego,

· odbył aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski.

Dopiero wtedy uzyskuje odpowiednie uprawnienia i może posługiwać się tytułem zawodowym radcy prawnego. Wcześniej, podczas aplikacji korzysta z pewnych uprawnień, jakie przysługują aplikantowi radcowskiemu. Chodzi tu m.in. o możliwość zastępowania radcy prawnego w postępowaniach sądowych.

Co to jest aplikacja radcowska?

Aplikacja radcowska przypomina studia. Jej celem jest przygotowanie do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego. Aby się na nią dostać należy ukończyć studia prawnicze oraz zdać egzamin wstępny. Rozpoczyna się ona 1 stycznia i trwa 3 lata. W jej trakcie aplikanci uczestniczą w zajęciach (zwykle 1 raz w tygodniu), podczas których dogłębnie poznają prawo cywilne, karne, administracyjne, handlowe i wiele innych. Ponadto, odbywają praktyki w sądach i kancelariach. Każdy aplikant musi mieć swojego patrona, którym jest doświadczony radca prawny.

Aplikacja radcowska jest odpłatna, a jej koszt ustalany jest w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości w sprawie wysokości opłaty rocznej za aplikację. Obecnie opłata roczna wynosi ona 5 850 zł.

Do obowiązków aplikanta radcowskiego należy uczestniczenie w zajęciach teoretycznych i praktycznych, samodzielne pogłębianie wiedzy prawniczej i praktycznych umiejętności, przestrzeganie dyscypliny szkolenia i pracy oraz przystąpienie do egzaminu radcowskiego w wyznaczonym terminie.

Po sześciu miesiącach aplikacji radcowskiej aplikant radcowski może zastępować radcę prawnego przed sądami, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami, z wyjątkiem Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Dla kogo jest ten zawód radcy prawnego?

Ten trudny, ale piękny zawód wymaga, oprócz solidnego wykształcenia, uczciwości, rzetelności, dokładności i umiejętności logicznego myślenia. Jak już wspomniano wyżej, jednym z formalnych wymogów, oprócz wykształcenia, jest rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu. Ważna jest również dyskrecja, ponieważ radca prawny jest ustawowo obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej.

Cenne są również umiejętności miękkie, ponieważ jest to w dużej mierze praca z ludźmi. Dlatego już na studiach dobrze jest rozwijać interpersonalne umiejętności i uczestniczyć w wykładach specjalizacyjnych oraz kursach z obszaru komunikacji, negocjacji czy zarządzania, a potem rozwijając karierę pamiętać o ciągłym rozwoju kompetencji.

Bardzo istotna jest zatem chęć nieustannego rozwoju i nauki. Jest to spowodowane często zmieniającymi się przepisami prawa, co implikuje potrzebą ciągłego rozwijania swoich kompetencji, a także dużą konkurencją na rynku. Pomocne mogą być studia podyplomowe lub liczne szkolenia organizowane przez samorząd radcowski (okręgowe izby radców prawnych) oraz komercyjne organizacje.

Jeśli chodzi o koszty, to praca radcy opiera się na wysiłku umysłowym, natomiast (chociażby w przypadku własnej kancelarii) niezbędne są inwestycje w lokal, sprzęt, system informacji prawnej, czy szkolenia. Dużo mniejsze nakłady ponoszą radcowie decydujący się na pracę „na etacie” w kancelariach czy podmiotach gospodarczych.

Ile zarabia radca prawny?

Wynagrodzenia, jak w każdej branży, są zróżnicowane i zależą od szeregu czynników: doświadczenia, specjalizacji, czy nawet znajomości języków obcych, a także miejsca pracy (kancelaria polska, międzynarodowa, podmiot gospodarczy, urząd). Początkujący radca prawny, który wcześniej z powodzeniem zdobywał doświadczenie jako aplikant, może liczyć na miesięczne wynagrodzenie już na poziomie od kilku tysięcy złotych wzwyż, a doświadczeni nawet po kilkanaście, kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Radca prawny a adwokat

W obecnym staniem prawnym zawód radcy prawnego przypomina zawód adwokata, natomiast nie należy ich ze sobą mylić. Posiadają oni osobne i niezależne od siebie samorządy. Również aplikacje przygotowujące do egzaminu i same egzaminy przeprowadzane są osobno. Jedną z różnic jest to, że radca prawny może być zatrudniony na umowę o pracę, a adwokat nie ma takiej możliwości. Do niedawna radcowie nie mogli występować w charakterze obrońcy w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe, natomiast po zmianie przepisów przyznano im takie uprawnienia (pod warunkiem, że nie pozostają w stosunku pracy). Jednak nadal zawód adwokata bardziej kojarzony jest ze sprawami karnymi niż zawód radcy prawnego. W sądzie radcowie prawni występują w todze z niebieskim żabotem.