Co to jest wolontariat?

Co to jest wolontariat?

Wolontariat to bezpłatne, świadome i bezinteresowne działanie na rzecz innych, wykraczające poza kręgi rodzinne, przyjacielskie i koleżeńskie (pomoc rodzicom, siostrze lub przyjacielowi to nie wolontariat). Zasady zatrudniania i pracy wolontariuszy określa Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 23 kwietnia 2003 r., a konkretnie dział III tejże ustawy. Warto podkreślić, że wolontariuszy i podmiotów korzystających z ich wsparcia nie obowiązują przepisy kodeksu pracy - praca wolontariusza nie jest w rozumieniu tych przepisów stosunkiem pracy, a co za tym idzie nie liczy się do stażu pracy.

Kim jest wolontariusz?

Wolontariusz to osoba fizyczna, która pracuje:

• nieodpłatnie - za wykonywaną pracę nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia,
• bezinteresownie - nie oczekuje materialnych lub pozamaterialnych korzyści z tytułu świadczonej pracy,
• dobrowolnie - decyzja o byciu wolontariuszem jest przez nią podjęta z własnej woli i bez przymusu ze strony innych ludzi,
• świadomie - podejmując się pracy, wie, że nie otrzyma za nią wynagrodzenia i akceptuje taki stan rzeczy.

Przepisy prawa nie określają minimalnego ani maksymalnego wieku wolontariuszy. Zgodnie z ustawą wolontariuszem może być więc każdy chętny. Osoby niepełnoletnie muszą oczywiście uzyskać stosowną zgodę rodziców lub opiekunów. Każda organizacja lub instytucja zatrudniająca wolontariuszy może ponadto we własnym regulaminie doprecyzować, kto może pracować na jej rzecz.

Gdzie może pracować wolontariusz?

Nie każdy może korzystać ze wsparcia wolontariuszy. Ten przywilej zarezerwowano ustawodawca zarezerwował tylko dla tych podmiotów, które, ogólnie rzecz biorąc, nie działają dla osiągnięcia korzyści materialnych. Ustawa wymienia 4 grupy podmiotów uprawnionych do zatrudniania wolontariuszy:

1. organizacje pozarządowe (np. stowarzyszenia i fundacje) oraz organizacje wyznaniowe, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, spółdzielnie socjalne, spółki akcyjne, spółki z o.o. i kluby sportowe niedziałające w celu osiągnięcia zysku - wolontariusze mogą być zatrudniani do wsparcia zadań prowadzonych w ramach działalności statutowej, w szczególności w zakresie działalności pożytku publicznego, z wyłączeniem prowadzonej działalności gospodarczej,
2. organy administracji publicznej (np. ministrowie, wojewodowie, samorząd terytorialny), z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej
3. jednostki organizacyjne podległe organom administracji publicznej lub nadzorowane przez te organy (np. szkoły, przedszkola, teatry, muzea), z wyłączeniem prowadzonej przez te jednostki działalności gospodarczej
4. podmioty lecznicze w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej.

Jak widzicie, wolontariusze mogą być angażowani tylko w takie działania, które służą celom społecznie użytecznym (czyli ze sfery tzw. zadań publicznych), a nie pomnażaniu majątku firm czy instytucji. Nawiązując współpracę wolontariacką, zwracajcie więc uwagę na to, czy podmiot, który chce was zatrudnić, ma w ogóle do tego prawo. Znane są przypadki firm, które próbują pozyskiwać wolontariuszy w sposób nieuprawniony.

Wolontariat ze względu na długość współpracy możemy podzielić na wolontariat akcyjny i wolontariat długoterminowy. Wolontariusze akcyjni angażują się w pojedyncze, często powtarzalne, wydarzenia, np. zbiórki pieniędzy, zbiórki żywności, sprzątanie lasów. Wolontariatem akcyjnym jest na przykład udział w finale WOŚP.

Wolontariat długoterminowy polega zazwyczaj na systematycznej, regularnej pracy. Miejsca, w których najczęściej spotkać można takich wolontariuszy, to:

• szpitale,
• domy pomocy społecznej,
• ośrodki opiekuńczo-pielęgnacyjne,
• domy i świetlice dla seniorów,
• hospicja,
• domy dziecka i ośrodki opiekuńczo-wychowawcze,
• świetlice środowiskowe,
• muzea i domy kultury,
• schroniska dla zwierząt.

Komu pomagają wolontariusze?

Wspomniana sfera zadań publicznych obejmuje działania na rzecz różnych grup osób potrzebujących. Są to między innymi:

• osoby niepełnosprawne,
• osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej,
• ofiary katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen,
• osoby w wieku emerytalnym,
• dzieci i młodzież przebywające w pieczy zastępczej,
• osoby zagrożone wykluczeniem społecznym (np. osoby długotrwale bezrobotne),
• mniejszości narodowe i etniczne,
• cudzoziemcy,
• Polonia i Polacy za granicą.

Wolontariusze swoją pracą wspierają także ważne społecznie cele takie jak:

• ochrona i promocja zdrowia
• równe prawa kobiet i mężczyzn
• rozwój nauki i szkolnictwa
• kultura, sztuka i dziedzictwo narodowe
• podtrzymywanie tradycji, promowanie postaw patriotycznych
• ekologia i ochrona zwierząt
• wspomaganie wynalazczości, innowacyjności i rozwoju gospodarczego
• porządek i bezpieczeństwo publiczne
• prawa konsumenta
• integracja europejska i współpraca międzynarodowa

Jakie prace może wykonywać wolontariusz?

Wolontariuszom zleca się bardzo różne zadania, również te wymagające specjalistycznej wiedzy. Mimo że za swoją pracę wolontariusz nie otrzymuje wynagrodzenia, musi solidnie i uczciwie podchodzić do swoich obowiązków. Zgodnie z prawem nie wolno mu podejmować się prac, które przekraczałyby jego umiejętności lub kwalifikacje.

Działania, których często podejmują się wolontariusze, to:

• zbieranie pieniędzy do puszek - UWAGA:
Zbiórka publiczna musi być zgłoszona

Każda zbiórka publiczna musi być zgłoszona w MSWiA, a wy jako wolontariusze musicie posiadać identyfikator z numerem zgody, którym możecie się okazać.

• zbieranie żywności dla osób ubogich i Polonii na Wschodzie
• pomoc w nauce dzieciom z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej
• wyprowadzanie psów w schronisku
• podawanie posiłków pacjentom hospicjów i szpitali
• pomoc seniorom w zrobieniu zakupów, załatwieniu sprawy na poczcie lub w urzędzie
• zabawa z dziećmi w domach dziecka
• spędzanie czasu z pacjentami oddziałów dziecięcych w szpitalach
• prowadzenie domów tymczasowych dla bezdomnych zwierząt
• organizowanie zajęć dla dzieci w świetlicach środowiskowych

Jakie są prawa i obowiązki wolontariusza?

Będąc wolontariuszem, powinniście znać podstawowe prawa, jakie wam przysługują, a także zdawać sobie sprawę z obowiązków, jakie na siebie przyjmujecie. Ta wiedza uchroni was przed niepotrzebnymi problemami.

Wolontariusz ma prawo do:

• uzyskania pisemnego zaświadczania i/lub opinii o wykonanej pracy,
• zawarcia z podmiotem korzystającym z jego pracy pisemnego porozumienia o pracy wolontariackiej, jeśli okres współpracy jest dłuższy niż 30 dni,
• otrzymania informacji na temat ryzyka i zasad bezpieczeństwa związanych z wykonywaną pracą,
• bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
• pokrycia kosztów podróży służbowych i diet (np. kosztu dojazdu do szpitala, w którym pracuje),
• uzyskania ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, jeżeli okres współpracy wynosi do 30 dni (w przypadku dłuższej pracy wolontariusza obejmuje ubezpieczenie z ZUS na mocy ustawy o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach),
• pokrycia kosztów leczenia, jeśli został oddelegowany do pracy za granicą podczas klęski żywiołowej, katastrofy, konfliktu zbrojnego lub wojny,
• uzyskania informacji o swoich prawach i obowiązkach.

Wolontariusz ma obowiązek wykonywać pracę zgodnie z zawartym porozumieniem, a także podejmować się wyłącznie tych prac, do których wykonania posiada odpowiednie kwalifikacje.

Jakie cechy powinien posiadać wolontariusz?

Bycie wolontariuszem to naprawdę odpowiedzialna rola. Co prawda nie otrzymuje się z jej tytułu wynagrodzenia, jednak dobroczynny charakter działań, jakie obejmuje, wymaga poważnego podejścia. Pamiętajcie, że po drugiej stronie zawsze jest ktoś, kto liczy na waszą pomoc - senior, dziecko, zwierzak czy osoba, z którą społecznie prowadzicie wspólny projekt badawczy.

Cechy dobrego wolontariusza to:

• sumienność
• uczciwość
• szczerość
• prawdomówność
• dyskrecja
• lojalność
• wysoka kultura osobista
• komunikatywność

Od wolontariuszy oczekuje się przestrzegania najwyższych standardów etycznych, które są często określane indywidualnie przez organizacje w tzw. karcie etycznej wolontariusza.

Jak znaleźć dla siebie wolontariat?

Znalezienie odpowiedniej pracy wolontariackiej dla siebie może nie być proste. Nie zrażajcie się, jeśli za pierwszym razem nie uda wam się trafić na zajęcie, które was pochłonie i usatysfakcjonuje. Przed podjęciem pracy zastanówcie się:

• Na rzecz jakiej grupy lub jakiego celu chcielibyście działać?
• Czy wolicie pracować w grupie, w parze czy samodzielnie?
• Ile czasu możecie poświęcić na pracę w wolontariacie w tygodniu?
• Jakie są wasze mocne strony, które moglibyście wykorzystać w wolontariacie?
• Jakie są wasze ograniczenia?

Znalezienie odpowiedzi na te pytania pozwoli wyznaczyć kierunek poszukiwań wolontariackiej pracy i uniknąć frustracji wynikającej choćby z podjęcia się działań niezgodnych z cechami waszej osobowości. Oferty pracy dla wolontariuszy dostępne są na stronach lokalnych organizacji i instytucji, w tym w mediach społecznościowych. Ogłoszenia znajdziecie także na stronach Centrów Wolontariatu i Ngo.pl. Istnieje też inna ścieżka. Jeśli znacie organizację lub instytucję, której misja jest wam bliska, a która nie prowadzi otwartego naboru, możecie samodzielnie się do niej zgłosić. Być może wasz entuzjazm zostanie dostrzeżony i uda wam się nawiązać współpracę.

Dlaczego warto być wolontariuszem?

Wolontariat jest aktywnością, która może wnieść wiele dobrego w wasze życie. Z pewnością umożliwia rozwój - zarówno osobowości, jak i konkretnych kompetencji. Pozwala wypracować w sobie pożądane cechy, takie jak sumienność i odpowiedzialność, a także nabyć od podstaw cenne umiejętności. Wiele organizacji inwestuje w swoich wolontariuszy, organizując dla nich wartościowe i ciekawe szkolenia. Osoby posiadające doświadczenie jako wolontariusze przyznają także, że taka praca pozytywnie wpływa na ich samoocenę i poczucie własnej wartości. Pozwala także poczuć się potrzebnym i nawiązać nowe relacje. Z punktu widzenia kariery zawodowej ucznia lub studenta wolontariat pozwala zdobyć pierwsze doświadczenie, poznać realia branży, z którą wiążemy naszą przyszłość, a także “wydeptać” ścieżkę do pierwszego stażu lub pracy. Wolontariat w CV to dowód na to, że jesteście ludźmi pracowitymi, ambitnymi i zaangażowanymi, którzy nieodpłatnie angażują się w użyteczne działania, a taki pracownik to prawdziwy skarb!