Praca jako rzecznik patentowy – kariera i zarobki

Czym zajmuje się rzecznik patentowy?

Obecnie w Polsce jest około 3500 rzeczników patentowych. Zawód ten polega na świadczeniu pomocy w sprawach własności przemysłowej, w szczególności uzyskiwanie, zachowywanie, wykonywanie oraz dochodzenie praw odnoszących się do przedmiotów własności przemysłowej (np. wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych), a także znaków towarowych, nazw handlowych i oznaczeń geograficznych oraz zwalczanie nieuczciwej konkurencji.

Co ciekawe, rzecznik patentowy świadczy nie tylko pomoc prawną, ale również techniczną. Pomoc prawna polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, badaniu stanu prawnego przedmiotów własności przemysłowej, zastępstwie prawnym i procesowym. Z kolei pomoc techniczna na opracowywaniu opisów technicznych zgłoszeń do ochrony przedmiotów działalności twórczej przeznaczonych do przemysłowego wykorzystywania, badaniu zakresu ich ochrony, prowadzeniu poszukiwań dotyczących stanu techniki. Dlatego wśród rzeczników patentowych możemy znaleźć sporo inżynierów.

Rzecznik patentowy występuje w charakterze pełnomocnika w postępowaniu przed Urzędem Patentowym, sądami i organami orzekającymi w sprawach własności przemysłowej, z wyjątkiem występowania w charakterze pełnomocnika w postępowaniu karnym i postępowaniu karnym skarbowym. W postępowaniu cywilnym rzecznik patentowy może występować w charakterze pełnomocnika również w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej innych niż sprawy własności przemysłowej.

Co do zasady, jego miejscem pracy jest kancelaria patentowa, którą może prowadzić indywidualnie albo w ramach spółki osobowej (np. jawnej, partnerskiej), ale również spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spotkać go możemy również w podmiotach gospodarczych.

Jak zostać rzecznikiem patentowym?

Do wykonywania tego zawodu, oprócz ukończenia wyższych magisterskich studiów (niekoniecznie prawniczych), konieczne jest odbycie 3-letniej aplikacji rzecznikowskiej, pomyślne zdanie egzaminu oraz uzyskanie wpisu na listę rzeczników patentowych.

Na listę rzeczników patentowych może być wpisany, kto:

· posiada obywatelstwo państwa członkowskiego,

· ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych,

· jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu rzecznika patentowego,

· ukończył magisterskie studia wyższe o kierunku przydatnym do wykonywania zawodu rzecznika patentowego, w szczególności techniczne lub prawnicze,

· odbył aplikację rzecznikowską na warunkach określonych w ustawie,

· złożył z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny.

Dopiero wtedy uzyskuje odpowiednie uprawnienia i może posługiwać się tytułem zawodowym rzecznika patentowego. Po upływie osiemnastu miesięcy od rozpoczęcia aplikacji rzecznik patentowy kierujący aplikacją (patron) może upoważnić swojego aplikanta do zastępowania go we wszystkich czynnościach.

Co to jest aplikacja rzecznikowska?

Aplikacja rzecznikowska przypomina studia. Jej celem jest przygotowanie aplikanta do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu rzecznika patentowego. Aby się na nią dostać należy ukończyć studia prawnicze oraz zdać egzamin wstępny. Każdy aplikant musi mieć swojego patrona, którym jest doświadczony rzecznik patentowy.

Do obowiązków aplikanta należy:

· uczestniczenie w przewidzianych programem zajęciach teoretycznych i praktycznych,

· samodzielne pogłębianie wiedzy niezbędnej do prawidłowego wykonywania zawodu rzecznika patentowego oraz praktycznych umiejętności zawodowych,

· przestrzeganie dyscypliny szkolenia i pracy,

· przystąpienie do egzaminu kwalifikacyjnego w wyznaczonym terminie.

Egzamin końcowy (tzw. kwalifikacyjny) sprawdza przygotowanie do samodzielnego i prawidłowego wykonywania zawodu rzecznika patentowego, w tym posiadanej wiedzy oraz umiejętności jej praktycznego zastosowania z zakresu:

· prawa własności przemysłowej, w tym prawa europejskiego i międzynarodowego,

· prawa autorskiego,

· prawa cywilnego, gospodarczego i administracyjnego,

· postępowania administracyjnego, postępowania sądowo-administracyjnego oraz postępowania cywilnego,

· postępowania międzynarodowego w sprawach własności przemysłowej,

· metodyki wykonywania zawodu, w szczególności uzyskiwania, utrzymywania, wykonywania oraz dochodzenia praw odnoszących się do przedmiotów własności przemysłowej,

· zasad wykonywania zawodu rzecznika patentowego i zasad etyki rzecznika patentowego.

Składa się on z trzech części pisemnych i polega na sporządzeniu przez zdającego:

1) dokumentacji zgłoszenia wynalazku do ochrony,

2) pisma procesowego w postępowaniu administracyjnym, sądowoadministracyjnym lub cywilnym,

3) opinii na podstawie przedstawionego stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia problemu prawnego na podstawie opisanego przypadku (kazusu).

Aplikacja rzecznikowska jest odpłatna, a jej koszt ustalany jest w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości w sprawie wysokości opłaty rocznej za aplikację. Obecnie opłata roczna jest równa dwukrotności kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym rok rozpoczęcia kolejnego roku aplikacji, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, czyli w 2021 r., a zatem w 2021 r. wyniosła 11 777,60 zł.

Dla kogo jest ten zawód?

Zawód rzecznika patentowego wymaga na pewno solidnego wykształcenia, uczciwości, dokładności i umiejętności logicznego myślenia. Istotna jest również umiejętność radzenia sobie ze stresem. Dosyć istotne są kompetencje z zakresu nauk ścisłych, umiejętność sprawnego poruszania się w dokumentacji technicznej, opisach wynalazków, etc. Jednym z formalnych wymogów, oprócz wykształcenia, jest rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu. Ważna jest również dyskrecja, ponieważ rzecznik patentowy (podobnie jak adwokat, czy radca prawny) jest ustawowo obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku ze świadczeniem pomocy w sprawach własności przemysłowej.

Cenne są również umiejętności miękkie, ponieważ jest to w dużej mierze praca z ludźmi. Dlatego już na studiach dobrze jest rozwijać interpersonalne umiejętności i uczestniczyć w wykładach specjalizacyjnych oraz kursach z obszaru komunikacji, negocjacji czy zarządzania, a potem rozwijając karierę pamiętać o ciągłym rozwoju kompetencji.

Bardzo istotna jest zatem chęć nieustannego rozwoju i nauki. Jest to spowodowane często zmieniającymi się przepisami prawa i rozwojem stanu wiedzy technicznej, co implikuje potrzebą ciągłego rozwijania swoich kompetencji.

Jeśli chodzi o koszty, to praca rzecznika opiera się na wysiłku umysłowym, natomiast (chociażby w przypadku własnej kancelarii) niezbędne są inwestycje w lokal, sprzęt, system informacji prawnej, opłaty za dostępy do specjalistycznych baz, czy szkolenia.

Ile zarabia rzecznik patentowy?

Wynagrodzenia, jak w każdej branży, są zróżnicowane i zależą od szeregu czynników: doświadczenia, znajomości języków obcych, a także miejsca pracy (kancelaria własna, spółka, podmiot gospodarczy) oraz wielkości miasta. Średnie wynagrodzenie na jakie może liczyć rzecznik patentowy kształtuje się na poziomie 7000-8000 zł brutto miesięcznie, przy czym młodzi, niedoświadczeni rzecznicy mogą liczyć raczej na dolną granicę, a nawet poniżej. Osoby z dużym doświadczeniem w tym zawodzie osiągają wynagrodzenie na poziomie kilkunastu, czy nawet kilkudziesięciu złotych.