Mobbing w szkole i na uczelni – czym jest i jak z nim walczyć?
Czym jest mobbing w edukacji? Jak się przejawia?
Mobbing w szkołach i na uczelniach to systematyczne, celowe działania mające na celu wyrządzenie krzywdy psychicznej, emocjonalnej lub społecznej. Polega on na nękaniu, zastraszaniu, poniżaniu lub wykluczaniu jednostki z grupy.
W szkole przybiera formę wyśmiewania, izolowania czy przemocy słownej. Natomiast na uczelni mobbing obejmuje najczęściej bardziej subtelną formę (np. ignorowanie wkładu w projekty grupowe).
Jakie są przyczyny mobbingu?
Mobbing jest wynikiem zarówno czynników osobistych, jak i strukturalnych. Sprawcy często działają z potrzeby dominacji, chęci odreagowania własnych frustracji lub zazdrości o sukcesy innych. W przypadku szkoły i uczelni najczęstsze przyczyny to presja na osiąganie wyników, konkurencję między uczniami lub studentami, a także brak sprawnie działających instytucji antymobbingowych.
Jakie są skutki mobbingu?
Długotrwałe nękanie pozostawia trwałe ślady na psychice ofiary. Osoby, które doświadczyły mobbingu, często borykają się z obniżonym poczuciem własnej wartości, chronicznym stresem, depresją i lękiem. W młodszym wieku wywołuje to trudności w nauce, izolacji od rówieśników, a nawet do problemów zdrowotnych związanych z przewlekłym napięciem.
Na uczelniach ofiary mobbingu często rezygnują z zajęć, wycofują się z życia studenckiego, a czasem nawet porzucają studia. Niestety konsekwencje takiego mobbingu towarzyszą osobom poszkodowanym przez wiele lat, ponieważ utrudniają budowanie zdrowych relacji i osiąganie sukcesów zawodowych.
Jak rozpoznać mobbing?
Nauczyciele, wykładowcy, rodzice i rówieśnicy powinni być wyczuleni na zmiany w zachowaniu uczniów lub studentów. Jeśli uczeń nagle staje się wycofany, smutny lub przestaje angażować się w życie klasy, warto zastanowić się, czy nie padł ofiarą nękania. Oczywiście powody mogą być zupełnie inne, np. związane z życiem osobistym. Podobnie na uczelni – jeśli student przestaje pojawiać się na zajęciach lub rezygnuje z aktywności, którą wcześniej lubił, warto dowiedzieć się, jaka jest przyczyna i postarać się pomóc takiej osobie.
Jak przeciwdziałać mobbingowi w szkole i na uczelni?
Skuteczne przeciwdziałanie mobbingowi zaczyna się od edukowania dzieci, młodzieży i studentów na temat tego zajwiska oraz jego konsekwencji. Szkoły i uczelnie muszą stworzyć jasne procedury zgłaszania przypadków nękania i zapewnić ofiarom odpowiednie wsparcie psychologiczne. W tym kontekście przydają się instytucje antymobbingowe, np. na uczelniach często działają ombudsmani, do których można zwrócić się o pomoc, aby nie iść od razu do władz wydziału.
Z perspektywy uczelni lub szkoły powinna również powstać droga, która umożliwia anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości. Wystąpienie pod własnym imieniem i nazwiskiem jest trudne, a rzeczywista anonimowość – a nie udawana – zapewnia bezpieczeństwo osobom poszkodowanym. Nie wolno również zamiatać problemów pod dywan, co niestety nagminnie zdarza się we wszystkich instytucjach.
W przypadku szkoły należy włączyć rodziców oraz opiekunów prawnych w proces walki z mobbingiem.Powinni oni aktywnie uczestniczyć w życiu swoich dzieci, rozmawiać z nimi o ich codziennych doświadczeniach i być wyczuleni na zmiany w ich zachowaniu. W przypadku podejrzenia nękania konieczne jest szybkie zgłoszenie problemu nauczycielom lub dyrekcji szkoły.
