Jakie obowiązki ma maszynista?
Głównym zadaniem maszynisty jest kierowanie pociągiem (a właściwie albo samą lokomotywą, albo zespołem trakcyjnym, bo tak w nomenklaturze prawnej określa się pociąg). Zatrudnienie w zawodzie można znaleźć zarówno w kolei dalekobieżnej zajmującej się transportem pasażerów lub towarów, jak i w różnych formach transportu publicznego: metrze lub kolei. O pracy jako maszynista można właściwie mówić wszędzie tam, gdzie zachodzi konieczność obsługi pojazdu poruszającego się po szynach, z wyjątkiem tramwajów i trolejbusów obsługiwanych przez motorniczych.
Czym zajmuje się maszynista podczas prowadzenia pociągu?
W ramach kierowania zespołem trakcyjnym maszynista przebywa w lokomotywie, gdzie podejmuje decyzje związane z prowadzeniem składu (przyśpieszenie, hamowanie itd.), kontroluje wskaźniki, kontaktuje się z dyżurnym ruchu i stosuje do kolejowych sygnałów świetlnych. Ponadto maszynista dba o bezpieczeństwo pasażerów, nadzoruje działanie zespołu konduktorów i postępuje zgodnie z rozbudowanymi procedurami prowadzenia pociągu, wśród których znaleźć można m.in. sprawdzenie stanu lokomotywy i wagonów przed wyruszeniem z bazy.
Praca jako maszynista w praktyce?
W praktyce maszynista spędza większość czasu w kabinie lokomotywy, gdzie nadzoruje prędkość pociągu oraz inne wskaźniki, a także zwraca uwagę na otoczenie, ze szczególnym uwzględnieniem kolejowych sygnałów świetlnych, które przekazują ważne informacje m.in. na temat dopuszczalnej prędkości. Praca wymaga dużo uwagi, dlatego maszynista musi zachować trzeźwy umysł i skupić się na prowadzeniu pociągu.
Ile trwa dyżur maszynisty?
W przypadku spółek zależnych od PKP jest to praca na 12- lub 24-godzinnych zmianach, obejmujących dni robocze, weekendy lub święta. Zgodnie z przepisami po każdej zmianie przysługuje co najmniej 48-godzinny odpoczynek, w trakcie którego maszynista nie może prowadzić pociągu, ale może zostać wysłany do innej bazy. A zatem nie zawsze jest to czas wolny. Natomiast wymiar i warunki pracy w kolejach dojazdowych, metrze oraz u prywatnych przewoźników różnią się między sobą, choć z reguły też opierają się na systemie zmianowym.
Odpowiedzialność prawna maszynisty
Na barkach maszynisty spoczywa odpowiedzialność prawna za cały pociąg, w tym podróżujących nim pasażerów oraz przewożone przedmioty. W razie niezastosowania się do obowiązujących przepisów lub spowodowania wypadku kolejowego zostaje wszczęte śledztwo, a kierujący pociągiem musi liczyć się z karami dyscyplinarnymi, a nawet procesem sądowym zakończonym odsiadką w więzieniu. Dużo zależy rzecz jasna od skali i rodzaju uchybień, ale warto pamiętać, że każda pomyłka maszynisty może zakończyć się tragedią.
Jak zostać maszynistą?
By zostać maszynistą, nie trzeba ukończyć studiów ani szkoły ponadpodstawowej na kierunku związanym z kolejnictwem. Wystarczające będzie wykształcenie zasadnicze zawodowe lub średnie. Doświadczenie oraz wiedza techniczna nie są aż tak istotna, natomiast znacznie ważniejszy jest doskonały stan zdrowia. Pracy w zawodzie nie mogą podjąć osoby z wadą wzroku lub słuchu, a także z chorobami przewlekłymi takimi jak cukrzyca czy wady serca. Kandydaci na maszynistę powinni też odznaczać się bardzo dobrym refleksem, cierpliwością oraz umiejętnością skupienia uwagi.
Licencja maszynisty a świadectwo maszynisty
Maszynista znajduje się na liście zawodów regulowanych. Aby zasiąść za sterami pociągu, trzeba posiadać dwa ważne dokumenty – licencję maszynisty oraz świadectwo maszynisty. Ta pierwsza jest wydawana przez Urząd Transportu Kolejowego, który wymaga spełnienia szeregu wymagań, w tym zdania egzaminu teoretycznego i praktycznego, a także przejścia badań potwierdzających dobry stan zdrowia fizycznego oraz psychicznego. Uzyskanie licencji maszynisty daje możliwość ubiegania się o świadectwo maszynisty. Jest ono wydawane przez konkretnego przewoźnika kolejowego (np. PKP Intercity, Warszawską Kolej Dojazdową) po zdaniu dodatkowych egzaminów teoretycznych i praktycznych. Świadectwo maszynisty dzieli się na dwie kategorie:
- kategoria A – umożliwia prowadzenie lokomotyw manewrowych i roboczych;
- kategoria B – umożliwia przewóz osób i rzeczy.
Zarówno licencja maszynisty, jak i świadectwo maszynisty są wydawane na czas określony. Po wygaśnięciu ważności dokumentów należy ponownie przejść egzaminy oraz badania zdrowia, by móc odzyskać uprawnienia do prowadzenia lokomotyw i zespołów trakcyjnych.
W praktyce najłatwiejszym sposobem na wyrobienie licencji maszynisty oraz świadectwa maszynisty jest wzięcie udziału w rekrutacji organizowanej przez przewoźnika kolejowego. Pracodawcy wciąż poszukują nowych maszynistów i chętnie przyjmują osoby bez uprawnień, które w zamian za przyszłą pracę mogą liczyć na częściowe sfinansowanie szkoleń, badań i egzaminów.
Ile zarabia maszynista?
Średnie zarobki maszynisty w Polsce wynoszą ok. 6700 zł brutto na miesiąc. Początkujący mogą liczyć na pensję w wysokości ok. 4500 zł brutto, podczas gdy najbardziej doświadczeni pracownicy otrzymają pod koniec miesiąca nawet 9000 zł brutto. Najczęściej spotykana forma zatrudnienia to umowa o pracę zapewniająca pakiet bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, w tym regularnych badań, a także dostęp do darmowych biletów kolejowych.
Co wpływa na zarobki maszynistów?
Na wysokość zarobków maszynisty duży wpływ ma posiadane doświadczenie, ale też czas pracy i zakres obowiązków. Przykładowo za dyżur w weekend lub w święto przysługuje dodatkowa premia. Z reguły wyższą pensję dostaje się za kierowanie pociągami pasażerskimi niż towarowymi, choć nie jest to sztywną zasadą. Szczególnie dobrze zarabiają maszyniści w warszawskim metrze – ich średnie wynagrodzenie wynosi ok. 8000 zł brutto.
Czy maszynista może awansować?
Specyficzny charakter maszynisty sprawia, że osoby pracujące w zawodzie rzadko kiedy mogą liczyć na awans. Mimo to podwyżki są dość częste, szczególnie u prywatnych przewoźników kolejowych, którym zależy na zatrzymaniu doświadczonych pracowników. To właśnie dlatego dobry maszynista może liczyć na wysokie zarobki oraz stabilną posadę.
